Vrijwel elke vrouw krijgt in haar leven te maken met één of meerdere vrouwspecifieke aandoeningen, blijkt uit een recent gepubliceerde analyse vanuit het project ‘Maatschappelijke acceptatie van vrouwspecifieke aandoeningen’ van de beroepsvereniging van gynaecologen NVOG.1 Cyclusstoornissen en cyclusgerelateerde pijn, bekkenbodemproblemen en overgangsklachten komen het vaakst voor. Het taboe rond al deze aandoeningen is groot, waardoor vrouwen vaak niet om de benodigde hulp vragen. Ook is er sprake van kennisgebrek.
Inkomensverlies
Vrouwspecifieke gezondheidsproblemen die onbehandeld blijven, zijn niet alleen nadelig zijn voor de persoon in kwestie, maar hebben een weerslag op de hele maatschappij. Neem een veel voorkomende gynaecologische aandoening als hevig menstrueel bloedverlies (HMB), waarbij je tijdens je menstruatie meer en vaker bloed verliest dan gemiddeld of dan je voorheen gewend was. Om het uur naar de wc moeten omdat je anders doorlekt, dat kan niet in elk beroep. Dat kan leiden tot ziekmelden of minder uren werken dan je zou willen en dus tot inkomensverlies.
Hoeveel arbeidsverzuim precies cyclusgerelateerd is, is nog onvoldoende duidelijk. In de in 2023 gepubliceerde Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het CBS en TNO, werden voor de eerste keer cijfers over ziekteverzuim door menstruatie- en overgangsklachten meegenomen.2 Dit op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
In 2022 verzuimde 61 procent van de vrouwelijke werknemers een of meerdere keren wegens ziekte, zo blijkt uit de NEA. Bij 10 procent hingen de klachten samen met menstruatie, zwangerschap of overgang. Verzuim door menstruatieklachten komt van de drie typen klachten het vaakst voor, maar duurt ook het kortst. Bijna de helft van de vrouwen die hun verzuim in verband brachten met menstruatie, had ook griep of verkoudheidsklachten, zo bleek. Erover praten vindt het merendeel moeilijk. Zéker op de werkvloer.2
Productiviteitsverlies
Dat vrouwen moeite hebben om menstruatieproblemen op het werk te bespreken, bleek ook al uit een online survey in opdracht van WOMEN Inc.3 Ondanks het feit dat 35 procent van de vrouwen met veel last van menstruatieklachten hierdoor tijdens het werk wordt belemmerd, praat maar 1 procent hierover met de werkgever, bleek uit de enquête.
Een online survey onder 32.748 Nederlandse vrouwen tussen 15 en 45 jaar liet eerder zien dat 13,8 procent zich soms ziekmeldt vanwege de menstruatie.4 Voor 3,4 procent van de ondervraagden geldt dit elke of bijna elke maand. Gemiddeld genomen verzuimen vrouwen 1,3 dagen per jaar vanwege menstruatieklachten. Productiviteitsverlies blijkt een groter probleem dan daadwerkelijk ziekmelden, was een van de conclusies. Het productiviteitverlies werd becijferd op 8,9 dagen per jaar.
Eigen risico
Vrouwspecifieke gezondheidsproblemen die onbehandeld blijven, brengen uiteraard ook zorgkosten mee. Voor de persoon in kwestie. Bijvoorbeeld door het eigen risico en kosten voor reguliere en alternatieve behandelmethoden die niet door de zorgverzekeraar worden vergoed (nog los van alle menstruatieproducten die nodig zijn als je een langdurige en heftige menstruatie hebt en een cyclus van minder dan 21 dagen).
Voor een goede inschatting van de zorgkosten en totale maatschappelijke kosten ontbreekt het aan gegevens. De directe kosten van eerstelijnszorg door bijvoorbeeld huisartsen en bedrijfsartsen is onbekend. De directe zorgkosten in de tweede lijn zijn ‘zeer hoog’, zegt de NVOG-analyse.1 Omdat sommige vrouwen helemaal geen tweedelijnszorg van bijvoorbeeld een gynaecoloog krijgen, of doordat er nog geen goede diagnose is gesteld, zijn de daadwerkelijke kosten waarschijnlijk hoger dan dat men nu kan inschatten.
Maatschappelijke kosten
Op basis van de gegevens die wél beschikbaar zijn kan hooguit een globale schatting van de totale maatschappelijke kosten worden gemaakt.Voor een completer beeld moeten eerst de kennishiaten worden aangevuld. Ook voor wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken en effectieve behandelmethoden is budget nodig. Tot slot is het actueel houden van keuzehulpen, richtlijnen en patiënteninformatie momenteel onvoldoende geborgd, aldus de NVOG-analyse van de situatie in Nederland.
Een effectieve, medische behandeling van vrouwspecifieke klachten zou de Europese Unie jaarlijks miljarden euro’s kunnen besparen aan medische kosten en het verlies aan economische productiviteit, stelt het Mind the Gap-onderzoek5 dat werd uitgevoerd van Care4EveryBody; eenngo die voor betere gezondheidszorg voor vrouwen pleit. Alleen de gemiste werkdagen en arbeidsproductiviteit in de 27 EU-landen werden in dat rapport op 53,8 miljard euro per jaar becijferd.
Bloedserieus verhaal
Moraal van een bloedserieus verhaal: cyclusgerelateerde gezondheidsproblemen, zoals HMB, zijn meer dan een vrouwenprobleem alleen. Het is tijd om ‘vrouwenkwaaltjes’ bloedserieus te nemen. Al is het alleen al omdat er soms wel degelijk oplossingen zijn. Wél een afspraak maken met de huisarts als je menstruatie de agenda gaat bepalen en cyclusproblemen wel bespreken maken met de werkgever, familie en vrienden, daar wordt de hele maatschappij uiteindelijk beter van.
Bronnen & referenties
1 Samenvatting NVOG-rapport Maatschappelijke acceptatie vrouwspecifieke aandoeningen. Pagina bezocht: 26-1-2024. Beschikbaar via: Samenvatting-NVOG-rapport-Fase-1-maatschappelijke-acceptatie-vrouwspecifieke-aandoeningen.pdf.
2 Website CBS. Pagina bezocht: 18-3-2024. Beschikbaar via: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/51/bij-menstruatieverzuim-relatief-veel-griep-of-verkoudheidsklachten.
3 Gijsbers, L & Duist, L, van. (2022). Een onderzoek naar het effect van menstruatieklachten op het dagelijks leven. Motivaction, peiling in opdracht van WOMEN Inc. Pagina bezocht: 20-10-2022. Beschikbaar via https://www.womeninc.nl/wp-content/uploads/2022/09/Rapportage-Een-onderzoek-naar-het-effect-van-menstruatieklachten-op-het-dagelijks-leven.pdf.
4 Schoep ME, Adang EMM, Maas JWM, De Bie B, Aarts JWM, Nieboer TE. Productivity loss due to menstruation-related symptoms: a nationwide cross-sectional survey among 32,748 women. BMJ Open. 2019 Jun 27;9(6):e026186. doi: 10.1136/bmjopen-2018-026186. PMID: 31248919; PMCID: PMC6597634.
5 Mind The Gap – Costs, consequences and correction of sex and gender inequality in medicine. Pagina bezocht: 26-1-2024. Beschikbaar via: Mind-the-Gap-Costs-Consequences-and-Correction-of-Gender-Inequality-in-Medicine.pdf
WEB-02050-NLD-1501 Rev.001.
